ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Α’:ΤΟΥΡΚΟΙ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ

Στα χρόνια της μακράς δουλείας έγινε μια πνευματική και εθνική ζύμωση  στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα και όχι μόνο σε μια «ελίτ», όπως στους  τελευταίους βυζαντινούς αιώνες: μια μεταστοιχείωση της εσωτερικής δομής,  έτσι που με αργούς ρυθμούς να συντελεστεί η εθνική αυτογνωσία, που δεν  πρόφτασε να ολοκληρωθεί στα χρόνια των Παλαιολόγων. Το Ρωμαίος/Ρωμηός ή  Ρωμιός άρχισε σταδιακά να υποδηλώνει όχι γενικά τον υπόδουλο ορθόδοξο  χριστιανό, αλλ’ ειδικά τον υπόδουλο χριστιανό Έλληνα ή ελληνόφωνο. Κι  επειδή το Ρωμηός/Ρωμιός υποδήλωνε γενικά τον υποτεταγμένο, άρχισε, ως  αντίδραση στην υποταγή, υπό την επίδραση των Ελλ?νων της Δύσης (και όχι  μόνο από Διαφωτισμού κι εντεύθεν) να χρησιμοποιείται ο όρος Έλλην που  υπερίσχυσε του διεθνοποιημένου Γραικός. Επιπροσθ?τως, μέσα στον  θερμολέβητα της δουλείας διαμορφώνεται ένας τύπος Έλληνος –και δεν είναι  ο μόνος–, που το πνεύμα του είναι στη Δύση και η ψυχή του στην Ανατολ?.